การฝึกขับถ่าย ด้วยตัวเองนั้น ไม่มีกำหนดตายตัวว่าควรจะสอนตอนอายุเท่าไหร่ แต่ควรจะฝึกฝนลูกให้พร้อมนั่งอึบนกระโถนหรือส้วมสำหรับเด็กก่อนวัยเข้าโรงเรียน เพื่อที่เวลาไปโรงเรียนจะได้ไม่ต้องใส่ผ้าอ้อมสำเร็จรูปตลอดเวลา
❗️ไม่ควรเร่งรัด หรือบังคับลูก เพื่อฝึกนั่งกระโถนถ้าลูกไม่พร้อม จะทำให้ลูกรู้สึกไม่ดี ต่อต้าน และกลัวการนั่งกระโถน
❌ถ้าไม่ฝึก ลูกเรา อาจจะมีปัญหา เช่น กลั้นอุจจาระไม่ยอมถ่าย จนมีอุจจาระเล็ด/ท้องผูก เป็นริดสีดวง
หรือ กลั้นปัสสาวะจนมีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะได้
🤔แล้วจะรู้ได้ยังไง ว่าลูกพร้อมฝึกแล้ว ?
👉 อายุเด็กที่พร้อมฝึก อยู่ในช่วง 1 1/2 ปี-3 ปี แต่ละคนแตกต่างกัน
👉สามารถอั้นปัสสาวะได้ นานกว่า 2 ชั่วโมง
👉เข้าใจภาษา เช่น อึ ฉี่ บอกความ
ต้องการได้/ทำตามสั่งได้
👉สามารถ ลุกและนั่ง ได้เอง ถอดกางเกงเองได้ (กางเกงที่ถอดง่ายนะคะ )
👉สนใจอยากเข้าห้องน้ำเหมือนผู้ใหญ่
👉ไม่อยากสวมผ้าอ้อม
👉ดีใจเมื่อได้รับคำชม
👉ลูกขอเข้าห้องน้ำเองได้
🙋เริ่มเตรียมตัวลูกน้อย กันดีกว่า
✅ก่อน เตรียมลูกต้องเตรียมผู้ใหญ่ ทุกคนในบ้านก่อน ควรฝึกอย่าง #สม่ำเสมอ แนวทางเดียวกัน ไม่ใจร้อน ค่อยเป็นค่อยไป #ไม่กดดันเด็ก
✅ ฝึกภาษา ใช้ คำว่า ‘ฉี่’ แทนปัสสาวะ และ ‘อึ’ แทนอุจจาระ
(ผ่านสื่อต่างๆ เช่น หนังสือภาพ หรือ ของจริง เลย )
✅การใส่ผ้าอ้อม ที่ซึมซับดีเกินไป จะทำให้ลูกไม่รู้สึกเปียก ทำให้อาจจะไม่ค่อยอยากฝึกได้
😅 คริคริ ….อาจจะต้องใช้แบบธรรมดาเลอะเทอะกันบ้างน้า
✅พาลูก ไปเลือก กระโถน ที่ลูกชอบ ขนาดพอดี นั่งสบาย …. ถ้ากลางวัน เราฝากเลี้ยงที่เนิร์สเซอรี่ อาจต้องมีไว้อีก 1 กระโถน ที่เหมือนกัน
✅บริเวณกระโถนน้อยของลูก ควรมีของเล่นและหนังสือที่ลูกชอบ เพื่อความบันเทิงเพลิดเพลินอุรา🤣
✅กางเกงที่ใส่ ให้ลูกช่วงฝึกขับถ่าย ควรถอดง่ายด้วย
💃ขั้นตอนการฝึก 💃
👉 ‘ให้ลูกบอกเมื่อจะขับถ่ายและขับถ่ายในที่ที่เหมาะสม’
#สังเกตการณ์แสดงออกของลูก เมื่อจะขับถ่าย (เช่น อยู่ ๆ ก็หยุดอยู่กับที่ ทำหน้านิ่วคิ้วขมวด จับที่ผ้าอ้อมหรืออวัยวะเพศ )
#สอนลูกให้บอกพ่อแม่ทุกครั้งเมื่อ ปวด อึ หรือ ฉี่ เช่น ถ้าหนู ตุงๆ ที่ก้นให้รีบบอกแม่นะ
#เมื่อมีการแสดงออกที่สงสัยว่าจะขับถ่ายให้ถามลูกว่า “ฉี่ไหม” หรือ “อึไหม” เพื่อให้ลูกรู้ว่าเป็นการปวดปัสสาวะ หรือ อุจจาระ
แล้วจึงพาไปที่กระโถนหรือห้องน้ำ
#เมื่อลูกถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระไม่ว่าจะถ่ายรดผ้าอ้อม รดกางเกง หรือถ่ายลงในกระโถนก็ให้บอกลูกว่า “ฉี่เหรอ” หรือ “อึเหรอ” แล้วพาไปเข้าห้องน้ำ ล้างทำความสะอาด และให้ทิ้งสิ่งขับถ่ายลงในโถส้วมให้ลูกได้เห็น
👉 ‘ให้ลูกคุ้นเคยกับการนั่งกระโถน ‘
#ช่วงแรกลูกยังอยากที่จะสวมผ้าอ้อมไว้ หรือถ้าลูกยอมก็ให้นั่งในขณะที่ไม่ได้สวมผ้าอ้อม
#หากิจกรรมให้ลูกทำระหว่างการนั่งกระโถน เช่น อ่านนิทานให้ฟัง เล่นของเล่น
#ให้ชวนลูกนั่งกระโถนทุก 2-3 ชั่วโมง หรือใน ½ ชั่วโมง หลังกินนมหรือน้ำเพื่อถ่ายปัสสาวะ
#ให้ลูกนั่งกระโถนในช่วงเช้าทุกวันหลังตื่นนอนหรือหลังมื้ออาหาร เพื่อถ่ายอุจจาระ ให้นั่งไม่นานเกิน 2-3 นาทีในแต่ละรอบเพื่อไม่ให้ลูกรู้สึกเบื่อ
#ไม่ควรคาดหวัง ว่าในช่วงแรกลูกจะถ่ายออกทุกครั้งที่หัดนั่งกระโถน
#ให้ชมเชยทุกครั้ง หรืออาจให้เป็นสติ๊กเกอร์ติดที่รอบกระโถนเมื่อลูกนั่งที่กระโถน ถึงแม้ว่าลูกไม่ได้ถ่ายปัสสาวะหรือถ่ายอุจจาระ
#ถ้าฝึกไปสักระยะแล้ว ถ้ารู้สึกว่าลูกยัง #ไม่พร้อมให้หยุดการฝึกไปก่อน ให้ลูกกลับใช้ผ้าอ้อมและอาจเริ่มต้นฝึกอีกครั้งใน 2-3 สัปดาห์ต่อมา
⭐️เทคนิคช่วยการฝึกขับถ่ายของลูกน้อย
� 🙋เมื่อลูกเปลี่ยนจากใช้กระโถนมาขับถ่ายที่โถส้วมให้ใช้ #ฝารองนั่งชักโครก และหาที่วางเท้าให้ลูกวางได้เต็มฝ่าเท้า ไม่ให้เท้าลอยจากพื้นเพื่อป้องกันการพลัดตกหกล้ม
🙋ฝึกขับถ่ายให้สม่ำเสมอ ให้ลูกน้อยขับถ่ายเป็นเวลา กำหนดเวลาให้ถ่ายปัสสาวะทุก 2-3 ชั่วโมง ในระหว่างวัน และให้ถ่ายอุจจาระทุกวัน วันละ 1 ครั้ง
🙋ไม่ตำหนิหรือหงุดหงิดใส่ เมื่อลูกถ่ายรดกางเกงแต่ให้ชมเชยทุกครั้งเมื่อลูกขับถ่ายเป็นที่เป็นทาง
🙋 ถ้าเด็กเกิดอาการกลัว คุณพ่อคุณแม่ สามารถแสดงเป็นตัวอย่างด้วยการลองนั่งส้วม และชักโครกให้ลูกได้เห็นว่าไม่มีอะไรน่ากลัว
🙋ดื่มน้ำเปล่าให้มากพอ ช่วยกระตุ้นให้ปวดปัสสาวะและช่วยให้อุจจาระนุ่มถ่ายออกง่าย
🙋กินอาหารที่มีกากใยให้เพียงพอ ช่วยกระตุ้นให้ปวดอุจจาระ
🙋ไม่ดื่มนมมากเกินไป เนื่องจากนมมีปริมาณไขมันมากทำให้การเคลื่อนตัวของลำไส้ช้าลง ทำให้การฝึกขับถ่ายอุจจาระยากขึ้น โดยทั่วไปเด็กอายุ 1-2 ปี ไม่ควรดื่มนมเกิน 32 ออนซ์ ต่อวัน
😅สิ่งที่สำคัญมาก คือ การสอนเรื่อง จู๋/จิ๋ม เป็นของสงวนห้ามคนอื่นดู เมื่ออยู่นอกห้องน้ำต้องสอนให้ลูกใส่กางเกงในและเสื้อผ้าเสมอ ห้ามให้คนอื่นแตะ จับ หรือมาเล่น จู๋/จิ๋ม ของเราเด็ดขาด
😅และอย่าลืม สอนลูกทำความสะอาดจู๋/จิ๋ม เด็กชายให้สอนฉี่จนสุด แล้วเขย่าเล็กน้อยไม่ให้มีน้ำค้างอยู่ตรงปลายจู๋
เด็กหญิง สอนให้ล้างหรือเช็ดจากด้านหน้าไปด้านหลัง (จากจิ๋มไปก้น) ไม่เช็ดย้อนกลับหรือวนซ้ำ เพราะเสี่ยงติดเชื้อ
❌ไม่โรยแป้ง ที่จู๋/จิ๋ม ขาหนีบ เพราะอาจระคายเคืองและอักเสบได้
😍แค่การฝึกลูกขับถ่าย เป็น #การฝึกสมอง EF อย่างนึงเลย
👍ด้านความจำเพื่อใช้งาน ( working memory) เด็กจะเรียนรู้และจดจำการดูแลสุขอนามัยของตัวเอง เพื่อไปใช้ในชีวิตจริง
👍ด้านความยั้งคิด ( Inhibitory Control) คือ แม้กำลังเล่นสนุกอยู่แต่ก็ยอมไปห้องน้ำ เพราะแม่สอยไว้ว่าไม่ควรอั้น
👍ด้านการวางแผน และจัดระบบ (Planning ang Organizing) คือลูกรู้ว่า เมื่อปวดฉี่จะทำอย่างไร เริ่มจากถอดกางเกง นั่งกระโถน ทำความสะอาด ใส่กางเกง และล้างมือให้สะอาด
💃💃💃รู้อย่างนี้แล้ว ถ้า ลูกพร้อมแล้ว เริ่มฝึกกันได้เลยนะคะ 👍👍👍
❤️เพราะเด็กๆคือหัวใจของเรา
#ด้วยรักจากหมอมะเหมี่ยว
แพทย์หญิงสุทธิชา อู่เงิน
กุมารแพทย์
ขอขอบคุณข้อมูลจาก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล